فلافل، طعمی برای همه سلیقه‌هاست. این خوراکی لذیذ که از سال‌های دور مهمان سفره‌های ما بوده، از کشورهای عربی به ما رسیده. اما این پایان سفر این خوراکی نبود. سفر طولانی فلافل از کشور مصر و با نام الطعمیه شروع شد، در طول کل خاورمیانه ادامه پیدا کرد و سر از اروپا و آمریکا درآورد. خوراکی جذابی که میتونه دوست خوب گیاهخواران و منبعی غنی از پروتئین باشه. حتما برات پیش اومده که تو راه رفتن به جایی، از کنار یکی از این گاری‌های غذای خیابانی رد شدی و عطر فلافل تازه متوقفت کرده. اگه غذا یکی از علاقه‌های بزرگت تو زندگی باشه، قطعا نمیتونی ازش بگذری. این اتفاق برای کل دنیا افتاد. محبوبیت این غذای خوشمزه به جایی رسید که روزی تو تقویم جهانی برای اون در نظر گرفتن. امروز میخوایم با این خوراکی لذیذ و جهانی بیشتر آشنا بشیم اما قول نمیدم هوس نکنی!
از فول تا فلافل
اکثر غذاهای قدیمی، داستانی پشت خودشون دارن. اما داستان اسم فلافل چیه؟ مطالعه و ثبت مستند درباره‌ی غذاها، کار رایجی نبوده و نمیشه با اطمینان از اونها صحبت کرد. درباره‌ی ریشه اسم فلافل هم نظرات مختلفی هست. همگی روی این قضیه که فلافل، غذایی از سواحل شرقی و جنوبی مدیترانه‌ست، هم‌نظر هستن. خیلی از افراد اعتقاد دارن که فلافل برای اولین بار در مصر ظاهر شده و از باقلا درست میشد. باقلا در عربی “فول” نامیده میشه و گفته میشه که اسم فلافل از فول گرفته شده. اما دیگران اعتقاد دارن که چون فلافل با انواع سس و ادویه‌های تند سرو میشه، اسمش از فلفل گرفته شده. همانطور که تو کتاب مستطاب آشپزی، نجف دریابندری فلافل رو جمع مکسر فلفل میدونه. عده‌ای هم میگن که این اسم از واژه یونانی follá fasólia به معنی ملی‌بینز یا نخود لوبیا گرفته شده. در نهایت همگی اون رو با اسم فلافل می‌شناسیم.
تاریخچه‌ی ورود این طعم تند و تیز به زندگی ما
گفته میشه که فلافل از هزهران سال پیش جای خودش رو در سفره‌ی انسان‌ها باز کرده. اولین افرادی که فلافل رو به عنوان غذا سرو می‌کردن، بومی‌های مصری یا قبطیان بودن. در دوره‌ی فرعونی‌ها، مصریان برای مناسک دینی خودسون به دنبال غذایی گیاهی و نسبتا ارزو بودن که به فلافل می‌رسن. اما به صورت مکتوب، اولین بار در سال ۱۸۸۲ در خاطرات یک انگلیسی، اسم فلافل به جشم میخوره. این داستان برمیگرده به زمانی که تعدادی انگلیسی برای کشف عتیقه‌ها، سر از مصر درآوردن. تو جریان استعمار مصر به وسیله انگلیسی‌ها، افسرها و سربازهای انگلیسی از هند به مصر اعزام میشن. افسرهای انگلیسی به طعم غذاهای هندی عادت کرده بودن. دستور پخت غذایی هندی رو به آشپزهای مصری میدن که براشون تهیه کنن. این غذا شباهت زیادی به فلافل داشت اما از عدس تهیه میشد. به این صورت فلافل به عنوان یکی از غذاهای محبوب انگلیسی‌ها وارد زندگی اونها شد.
فلافل مهمان سفره‌ی جهان
شاید برات جالب باشه که بگم فلافل مصری با باقلا سبز درست میشه نه نخود! باقلا تو غذای مصری یکی از دانه‌های اصلی محسوب میشه و تو معروف‌ترین غذاهاشون حتما ردی از باقلا میبینی. فلافل انقدر غذای جذابی بوده که از اسکندریه به مصر و از اونجا به کل خاورمیانه راه پیدا کرد. در مصر به فلافل طعمیه هم میگن، به معنی اسنک یا پیش غذا و اون رو خالی میل میکنن. تو کشورهای عربی دیگه اما با نون پیتا، حمص، ارده و انواع مخلفات مثل سالاد، سس و ترشی سرو میشه. فلافل سفر پرباری به اروپا هم داشته که موندگارش کرده. با مهاجرت عرب‌ها و ترک‌ها به آلمان، فلافل به عنوان یک غذای خیابانی پرطرفدار خودش رو تو دل ژرمن‌ها جا کرد. آمریکا هم از داشتن فلافل بی‌بهره نموند تا جایی که برای مدتی تو منوی رستوران‌های مک‌دونالد مک‌فلافل عرضه میشده. از خاورمیانه تا کل جهان!
روزی در تقویم برای فلافل
حوالی سال ۲۰۱۲ بود که کارآفرینی عاشق غذا، روز جهانی فلافل رو ایجاد کرد. بن لانگ، یکی از بنیانگذاران Innovation Israel و بنیانگذار روز بین‌المللی فلافله. اهمیت این غذا از زمانی درک شد که برای مناسک مسیحیان مورد استقبال قرار گرفت. مسیحیان قبل از عید پاک و در طول روزه که از خوردن گوشت پرهیز می‌کردن، فلافل رو جایگزین کردن. هر چند که ایتدا این غذا در مصر از باقلا تهیه شد اما کم کم دستور پختش تغییر کرد. فلافل امروز در کل جهان به عنوان یک غذای خیابانی پرطرفدار شناخته میشه. تو ایران و به خصوص استان‌های جنوبی، فلافل یکی از محبوب‌ترین غذاهاست. به شکل ساندویچ، مزه کنار غذای اصلی و خالی سرو میشه. با انواع مخلفات و سس‌های تند و خوشمزه. همه‌ی این عوامل باعث شد تا تاریخ ۱۲ ژوئن مصادف با ۲۲ خرداد، به عنوان روز جهانی فلافل ثبت بشه.
فلافل بومی‌شده با آشپزی ملل
این روزها فلافل تو بیشتر کشورهای جهان، از نخود کوبیده شده درست میشه. اما راز اصلی این خوراکی، ادویه‌هایی هست که به اون اضافه میکنن. تو ایران برای طعم‌دار کردن فلافل از تخم گشنیز، زیره و کمی سیب‌زیمنی پخته استفاده میشه. تو بعضی کشورهای به اون سبزیجات معطر اضافه میکنن. مثل کشورهای عربی که از گشنیز تازه استفاده میکنن و رنگ فلافل کمی سبز میشه. چاشنی فلافل اما داستان دیگه‌ای داره. برای تهیه چاشنی‌ها معمولا از سس‌هایی بر پایه حمص استفاده میشه که خیلی تند هستن. تو ایران سس انبه، سس‌های تند جنوبی که ادویه‌های مخصوص دارن و مخلفات دیگه کنارش سرو میشه. برای سرو خیابانی فلافل هم روش‌های زیادی هست که معمول‌ترین اون به صورت ساندویچ با نان پیتاست.
جنوب ایران، سرزمین طعم‌های لذیذ
فلافل از عراق به جنوب ایران وراه پیدا کرده. خوزستان، بوشهر و بندرعباس از استان‌هایی هستن که یکی از محبوب‌ترین غذاهاشون فلافله. هرچند که تو استان‌های دیگه هم فلافل به خوبی جای خودش رو تو سفره مردم پیدا کرده. اما فلافل جنوب طعم خاص دیگه‌ای داره. تو استان‌های جنوبی، غذاهای خیابانی یکی از کسب‌وکارهایی هست که خیلی بین مردم محبوب شده. خیابان‌های مخصوصی تو هر شهر هست که از یه ساعتی به بعد، عطر و بوی دیگه‌ای به خودش میگیره. یکی از جاذبه‌های گردشگری مناطق جنوبی ایران، سر زدن به غذاهای خیابانی فلافلی‌هاست.
این متن در سایت سفربازی منتشر شده است .
